December 2025
Hoe we ontwikkelen bij Stichting Digisterker
Bij Stichting Digisterker vinden we het belangrijk om regelmatig stil te staan bij de vraag hoe we onze lesprogramma’s ontwikkelen. Dat past bij onze manier van werken: stap voor stap verbeteren, leren van ervaringen en steeds opnieuw kijken of we nog aansluiten bij de mensen die met onze materialen werken. De afgelopen periode hebben we bewust de tijd genomen om onze werkwijze te analyseren en te verwoorden. Niet omdat er iets mis was, maar omdat we jarenlang veel intuïtief deden, op basis van gezond verstand, domeinkennis en ervaringen uit de praktijk, en we deze aanpak graag expliciet wilden maken.
Zo ontstond het Ontwikkelmanifest Lesprogramma’s Stichting Digisterker, een intern document waarin we onze educatieve uitgangspunten en werkwijze helder hebben vastgelegd. Bij het ontwikkelmanifest horen twee ontwikkelkompassen: één voor volledige lesprogramma’s en één voor losse lessen. Beide kompassen bevatten sets met reflectievragen. Deze vragen helpen ons om tijdens het ontwerpen en verder ontwikkelen bewust te blijven kijken naar structuur, doelgroep, didactiek, relatie en motivatie.
Voorkant van het Ontwikkelmanifest Lesprogramma’s Stichting Digisterker
Waarom we deze reflectie ook graag met u delen
Veel lezers van onze nieuwsbrief zijn docenten die met ons materiaal werken, of bibliotheekcoördinatoren die het programma dragen. Zij staan het dichtst bij de deelnemers en kennen het lesmateriaal misschien wel het beste. Dankzij de inzet van deze docenten en coördinatoren, alsook de deelnemers, zijn onze lesprogramma’s Digisterker, DigiVitaler en Doe je digiding! in de afgelopen jaren gegroeid en doorontwikkeld. Juist daarom vinden we het belangrijk om onze ontwikkelwijze met u te delen, omdat:
- U daarmee beter begrijpt waarom het materiaal eruitziet zoals het eruitziet
- Het laat zien welke keuzes we maken en waarvan we ze laten afhangen
- U een belangrijke rol speelt in de doorontwikkeling van ons aanbod
- Duidelijk is hoe uw feedback direct terugkomt in het lesmateriaal
Door onze werkwijze transparant te maken, hopen we dat u herkent en begrijpt wat u dagelijks in de praktijk ziet. En dat u ziet dat uw bijdrage, groot of klein, van invloed is op hoe wij lesmateriaal ontwikkelen, aanpassen en verder verbeteren.
Ons educatieve fundament: drie kaders die elkaar aanvullen
Uit onze analyse bleek dat onze aanpak van nature aansluit bij drie didactische modellen/theorieën die elkaar goed versterken:
1. Het didactisch model van Van Gelder — zorgt voor structuur en samenhang
Dit model helpt om helder te krijgen:
- Wat deelnemers moeten leren
- Hoe ze dat kunnen oefenen
- Welke begeleiding daarbij past
Het zorgt voor lessen die duidelijk en voorspelbaar zijn, iets waar veel van onze deelnemers rust en houvast in vinden.
2. De Didactische Driehoek — zorgt voor aandacht voor interactie en veiligheid
Dit model richt zich op de relatie tussen:
- Deelnemer
- Docent
- Lesstof
Het benadrukt de rol van een veilige sfeer, ruimte om vragen te stellen en het belang van nabijheid van de docent. Voor onze doelgroepen is dat een wezenlijke voorwaarde om te durven leren.
3. De Zelf-Determinatie Theorie (Edward Deci & Richard Ryan) — zorgt voor leren dat motiveert
Deze theorie benoemt drie basisbehoeften:
- Autonomie (zelf keuzes kunnen maken)
- Competentie (ervaren dat iets lukt)
- Verbondenheid (je gesteund voelen)
Voor deelnemers die onzeker zijn over hun digitale vaardigheden is het versterken van deze drie elementen essentieel.
Waarom juist deze drie samen zo goed werken
Samen zorgen deze drie invalshoeken voor lessen die niet alleen kloppen qua inhoud, maar ook qua sfeer, begeleiding en motivatie. Dat maakt onze programma’s passend voor doelgroep en context.
Pagina uit het Ontwikkelmanifest Lesprogramma’s Stichting Digisterker, waarop de drie didactische modellen/theorieën kort worden uitgelegd
Hoe wij ontwikkelen: in rondes en in samenwerking met het veld
We ontwikkelen iteratief: ontwerpen, testen, verbeteren en weer verder ontwikkelen. Docenten in bibliotheken en scholen spelen hierin een belangrijke rol. Zij zien van dichtbij:
- Waar deelnemers vastlopen
- Waar extra uitleg nodig is
- Welke voorbeelden herkenning oproepen
- Wanneer iemand juist even tijd nodig heeft
Die inzichten nemen we mee bij het doorontwikkelen van ons materiaal. Zo ontstaat een natuurlijke wisselwerking tussen ontwerp en praktijk, waarin uw ervaring direct terugvloeit in de kwaliteit van de lessen.
Onze uitgangspunten in het ontwerp
De combinatie van de drie didactische kaders en praktijkervaring leidde tot een aantal uitgangspunten die we in alle programma’s hanteren:
- Praktijkgericht & herkenbaar
- Leren door doen, onder begeleiding
- Samen leren en groeien
- Toegankelijke taal & duidelijke structuur
- Modulair als het kan, lineair als het moet
- Veilig leerklimaat
- Actueel & betrouwbaar
Samen zorgen deze uitgangspunten voor relevante, toegankelijke en didactisch sterke lessen in een veilig en prettig leerklimaat.
Samen leren en samen ontwikkelen
Samen leren is een belangrijk onderdeel van onze programma’s. De groep geeft steun en herkenning, en de docent is een rustige gids.
Voor het volwassenenprogramma trainen we alle docenten die in bibliotheken met ons materiaal werken. Zij krijgen handvatten om deelnemers stap voor stap te begeleiden en leren hoe ze zorgvuldig omgaan met privacygevoelige gegevens, bijvoorbeeld bij lessen waarin DigiD een rol speelt.
Zoals gezegd spelen docenten daarnaast een belangrijke rol in de doorontwikkeling van ons aanbod. De ervaringen die zij met ons delen, gebruiken we om lessen duidelijker, eenvoudiger en beter uitvoerbaar te maken.
Actueel blijven
Digitale diensten veranderen snel. Daarom controleren we onze demo-omgevingen, schermafbeeldingen en stappenplannen met regelmaat en passen we ze aan wanneer dat nodig is.
We betrekken daarbij ook signalen uit bibliotheken en scholen. Zo zorgen we dat ons materiaal klopt met de praktijk van het moment, zonder dat het onnodig ingewikkeld wordt.
Aansluiten bij volwassenen en jongeren
We ontwikkelen voor twee verschillende doelgroepen.
Volwassenen
- zijn vaak onzeker wat betreft hun digitale vaardigheden,
- leren graag in hun eigen tempo,
- hebben behoefte aan rust en veiligheid,
- en vinden het prettig om samen te oefenen.
Jongeren
- zijn minder onzeker wat betreft hun digitale vaardigheden, maar hebben weinig kennis van de (digitale) overheid,
- leren graag via visuele en korte opdrachten,
- en willen weten waarom iets relevant is.
Beide ontwikkellijnen komen voort uit hetzelfde fundament, maar verschillen in toon, werkvorm en vormgeving.
Uitvoering in praktijk: bibliotheken en onderwijs
- De volwassenenprogramma’s worden veelal gegeven door vrijwilligers in bibliotheken, die door ons worden getraind
- Het jongerenprogramma wordt uitgevoerd door professionele docenten in het voortgezet onderwijs, mbo en praktijkonderwijs
Onze ontwikkelkeuzes sluiten aan op deze twee verschillende contexten.
Blijven leren, samen met u
Het ontwikkelmanifest en de ontwikkelkompassen helpen ons om bewust te blijven ontwikkelen en kwaliteit te borgen. Maar uiteindelijk zijn het de mensen die met onze programma’s werken: de docenten, de coördinatoren en de deelnemers. Zij laten ons zien wat werkt en waar het beter kan. Daarom delen we onze werkwijze graag met u. Samen blijven we bouwen aan lesprogramma’s die deelnemers helpen om met vertrouwen digitaal mee te doen.
Meer weten?
Wilt u meer weten over het ontwikkelmanifest of de kompassen? Neem dan contact op met onze educatieve ontwikkelaars bij Stichting Digisterker. Hun contactgegevens zijn:
Kirley Schreurs, voor het lesprogramma Digisterker – Werken met de digitale overheid (volwassenen)
E-mailadres: kirley.schreurs@digisterker.nl
Telefoonnummer: 06 2533 5217
Bram te Brake, voor het lesprogramma DigiVitaler – digitale zorg dichterbij (volwassenen)
E-mailadres: bram.tebrake@digisterker.nl
Telefoonnummer: 06 1107 5090
Sophie Vijgen, voor het lesprogramma Doe je digiding! – jongeren en de digitale overheid
E-mailadres: sophie.vijgen@digisterker.nl
Telefoonnummer: 06 1108 8145